Kom uit je sleur!

Pianospelen is hard werken. Het is dan ook logisch dat je je af en toe ongemotiveerd, ongeïnspireerd en/of ongedisciplineerd voelt.  Dit gevoel kan vaak herleidt worden tot het idee dat je niet vooruit komt, dat je maar blijft steken bij een bepaald stuk of probleem. Je zit dan in een sleur. Om uit die sleur te komen is het nodig om af en toe even met een andere blik naar je stukken en oefengewoontes te kijken. In deze geef ik je 9 tips om uit je sleur te komen!

Tip 1: Houd het kort

Onderzoek wat voor jou de ideale oefentijd is. Wanneer je het gevoel krijgt wazig te worden en je af bergint te dwalen ben je al te lang bezig. Probeer te stoppen voordat je dit gevoel krijgt en deel je oefensessie vooral op in kleinere blokjes. Ga in de pauzes tussen je oefenblokjes iets anders doen waarbij je bij voorkeur niet zit en niet te veel hoeft na te denken, zo houd je je hoofd en lichaam fris.

Tip 2: Zoek uit waar jij blij van wordt

Vaak hebben we het idee dat we bepaalde handelingen wel moeten doen om vooruitgang te boeken op ons intrument. Het gevoel iets te "moeten" zal bij de meeste studenten echter averechts werken. Een te groot deel van studenten stopt binnen 3 jaar met spelen, er gaat dus nog altijd iets flink mis. De educatieve meerwaarde van het werken aan materiaal waar jij blij van wordt valt niet te overschatten. Misschien is dat liedje van Adele inderdaad niet zo bevorderend voor je toonladders als die ene Czerny etude, maar als jij het wel op kan brengen om elke dag aan Adele te werken en dat bij Czerny niet lukt, kun je beter Adele gaan spelen.  Maak voor jezelf een lijst met doelen die je op korte en lange termijn wil bereiken, elimineer hierbij iedere vorm van externe motivatie, het enige wat telt is wat jij wil. Pak deze lijst er af en toe bij en houd voor jezelf je progressie bij. Op deze manier behoud je jouw eigen intrensieke motivatie en maak je voor jezelf een ontwikkelingslijn voor de lange termijn.

Tip 3: Wees speels

Probeer de stukken die je speelt eens op totaal andere manieren te benaderen. Probeer bijvoorbeeld eens om :

1. de melodie van de rechterhand met links te spelen,
2. het ritme te veranderen naar een swing ritme, 
3. de pianissimo te veranderen in een fortissimo of andersom,
4. te beginnen in het midden van een stuk of sectie van het stuk,
5. alleen te spelen met het gewicht van je arm vanuit je schouder,
6. te spelen met je ogen dicht,
7. met je ogen dicht een plek aanwijzen en daar beginnen met spelen,
8. het stuk absurd traag of veel te snel te spelen,
9. alles staccato of juist alles heel gebonden te spelen,
10. ........

Er zijn eindeloos andere manieren om je oefensessies wat speelser te maken. Je denkt misschien dat werken op deze manier kinderachtig of onproductief is, maar het tegengestelde is waar. Het op een andere manier benaderen van een stuk zorgt er juist voor het je het stuk in al zijn facetten nog beter leert kennen. Bovendien blijf je op deze manier onderzoekend en gemotiveerd, wat je ontwikkeling op de lange termijn ten goede zal komen.

Tip 4: Verbreed je horizon

Zoals al elders besproken in deze blog hoeft het oefenproces niet altijd achter de piano plaats te vinden. Er zijn tal van andere manieren om je kennis te verbreden als je even geen zin hebt om achter de piano te kruipen. Zoek bijvoorbeeld eens wat informatie op over de componist waarvan je nu een stuk aan het spelen bent. Veel bekende componisten als Mozart en Beethoven leefden in een totaal andere wereld en hebben bizarre dingen meegemaakt, hun levensverhalen lezen vaak als thrillers. Het boek van Jan Ceayers over Beethoven is een perfect voorbeeld.  Ook zijn er veel interessante en leuke films over diverse componisten en/of pianisten gemaakt, denk aan Amadeus, Immortal Beloved of Seymour: An Introduction. Naast deze geweldige films en boeken hebben we tegenwoordig ook nog de oneindige bron die internet heet tot onze beschikking. Verschillende youtube kanalen zoals die van pianisten als Josh Wright of Graham kunnen erg nuttig en inspirerend zijn,

Tip 5: Zoek een goede mentor

Veel mensen zullen het het opgeladen, inspirerende  gevoel herkennen na het volgen van een goede les. Je kan zonder pianodocent natuurlijk ook een heel eind komen maar zelfstandig leren vergt een uitzonderlijke hoeveelheid discipline, nauwkeurigheid en doorzettingsvermogen. Ik ben zelf ook zonder een docent begonnen, dit ging prima voor een tijd maar toen ik een fijne docent vond ging ik pas echt met grote stappen vooruit. Het is een fijn gevoel dat er iemand is die je begeleidt en die je mee kan nemen in de passie voor muziek, vooral als je zelf soms moeite hebt om die passie aan te wakkeren.

Tip 6: Houd je vooruitgang bij

Dit kan in verschillende vormen. Een dagboekje waarin je bijhoudt wat je per dag goed is een goede manier om te reflecteren op je studiesessies. Als je na een tijd de dingen die je hebt geschreven terugleest zie je ook van hoe ver je bent gekomen, het is fijn om je daarvan bewust te zijn. Jezelf opnemen is een iets confronterende maar minstens zo effectieve manier. Je zult vooral in het begin moeite hebben om jezelf terug te horen, vergelijkbaar met het terughoren van je eigen stem op een spraakopname.  Toch is het zeer nuttig om je eigen spel af en toe terug te horen en er op te reflecteren zonder enig waardeoordeel. Na een tijd leer je je eigen klank beter kennen en zul je zien wat er al heel goed gaat en waar je nog een beetje aan kan werken. 

Tip 7: Leef gezond

Deze tip is misschien een gigantische inkopper en niet helemaal op z'n plek in een pianoblog, maar toch wil ik hem even toelichten.  Wanneer we lange tijd achter elkaar zitten, zoals bij pianospelen dus, is het van groot belang om regelmatig pauze te houden (zie ook de post over blessurepreventie). Ook een goed geventileerde ruimte, gezond dieet  en een stabiel slaapritme dragen bij aan je concentratievermogen en je gemoedstoestand in het algemeen. 

Tip 8: Ga op onderzoek

Een ander probleem waar veel studenten tegen aan zullen lopen is het "drie stukken syndroom". Veel landen kennen een  bepaald graadsysteem dat een ontwikkelingslijn voor studenten neerlegt. Het probleem van deze graadsystemen is dat alle studenten grotendeels hetzelfde traject af gaan leggen. Hierdoor raken we soms het belang van de persoonlijke smaak en unieke eigenschappen van iedere persoon kwijt.  Als het doorlopen van deze graadexamens het enige doel wordt van zowel student als docent ontwikkelt het "drie stukken syndroom" zich. De student werkt dan steeds heel hard aan de meestal 3 stukken die worden gevraagd voor het examen, speelt deze stukken op het examen, en speelt ze vervolgens nooit meer. Hierna komen de volgende 3 stukken aan bod en herhaalt het proces zich. Deze benadering lijkt in theorie misschien handig en duidelijk maar leidt in veel gevallen tot verveling en demotivatie.  Probeer dus te vermijden om steeds maar in hetzelfde genre repertoire uit te kiezen en ga ook af en toe uit je eigen comfortzone en die van je docent. Op youtube alleen al zijn tal van opnamen te vinden waar ook de bladmuziek is bijgevoegd, als je daar een tijdje zoekt kom je al snel bij componsiten terecht waar je nog nooit van hebt gehoord maar die je wellicht kunnen fascineren en motiveren.

Tip 9: Vermijd het constant doorspelen van je stukken

Te veel studenten zien het doorspelen van stukken als studeren. Het doorspelen zelf is natuurlijk erg leerzaam maar moet meer worden gezien als einddoel. Focus je in het begin van het leerproces vooral op kleinere stukjes, dit zorgt ervoor dat de hoeveelheid werk die je hebt beter valt te overzien en je nauwkeuriger te werk kan gaan.