Toonladders
Hoewel ze door velen als saai worden ervaren, zijn toonladders een vereiste voor iedere leergierige pianist. Het maakt niet uit welke kant je op wil als pianist, toonladders zal je altijd tegen blijven komen. Het is dus belangrijk om deze toonladders goed te beheersen, en om dit te bereiken is natuurlijk enige oefening nodig. Maar hoe maak je het oefenen van die 'saaie' toonladders toch een beetje draaglijk voor jezelf? En op welke manier bereik je zo snel mogelijk een effectief resultaat? Hieronder een aantal tips & tricks die je op weg zullen helpen.
Onder- en overzetten
In principe is het concept van de toonladder voor iedereen begrijpbaar: je speelt vanaf een bepaalde toets naar een andere toets en houdt daarbij een patroon van intervallen tussen de verschillende tonen aan. Het lastige is echter dat wij mensen helaas maar vijf vingers hebben, en dat de piano 88 toetsen heeft. Hoe kunnen we dan in hemelsnaam met die vijf vingers het hele klavier bestrijken? Het antwoord is natuurlijk het onder- en overzetten van bepaalde vingers. De vingerzettingen van de verschillende toonladders zijn ,op enkele kleine variaties na, universeel. Er zijn meer dan genoeg boeken en methodes beschikbaar waarin deze vingerzettingen gegeven worden, maar je docent kan en moet je hier natuurlijk ook mee helpen. Het is ook goed om het idee achter deze vingerzettingen zelf te ervaren. Probeer bijvoorbeeld eens om de toonladder van As met dezelfde vingerzetting te spelen als die van C, en bedenk voor jezelf welke problemen dit oplevert en welke oplossingen je daar zelf voor aan kan dragen. Waarschijnlijk kom je zelf uiteindelijk al tot de vingerzetting die wordt voorgeschreven.
Videovoorbeeld:
Vingerzettingen daargelaten is het gemeenste plekje van de toonladder vaak die ene plek waar je duim onder je derde of vierde vinger moet kruipen of waar je derde of vierde vinger juist over je duim heen moet springen. Bij de rechterhand zetten we de duim onder als we een toonladder omhoog spelen en de derde of vierde vinger over als we omlaag spelen, bij de linkerhand is dit precies andersom.
Videovoorbeeld:
Voor een groot aantal pianostudenten, en ook voor mijzelf, zijn deze plekken altijd een heikel punt. Hoe snel en vloeiend je de rest van de toonladder ook speelt, juist op die plekken hoor je een misplaatst accent of een gaatje in je mooie legato. Het blijven spelen en oefenen van de gehele toonladder is dan geen gerichte en efficiënte oplossing, we moeten ons juist focussen op die vervelende plekjes. In de bijlagen hieronder geef ik verschillende oefeningen die dienen als een gerichte oplossing voor bovenstaande problemen.
Let op dat het bij geen van deze oefeningen de bedoeling is om er lange tijd achter elkaar op te studeren. Juist een korte, ontspannen en geconcentreerde benadering geeft bij deze oefeningen het gewenste resultaat. Het metronoomcijfer dient enkel als een indicatie van waar naartoe gewerkt kan worden. Zorg er altijd voor dat je tijdens het spelen geen spanning ervaart en dat je zo min mogelijk onnodige bewegingen maakt. Speel de oefeningen niet in een rits achter elkaar. Onder de notenbeelden zie je videovoorbeelden waarin ik de oefeningen zelf speel.
Oefeningen voor de rechterhand:
Videovoorbeeld:
Video 6
Oefentips
Toonladders zijn in principe een heel neutraal muzikaal element maar toch hebben zoveel studenten een negatief beeld bij het oefenen van toonladders. De toonladder zelf is hier vaak niet de oorzaak van maar onze benadering naar die toonladder wel. Ten eerste is het belangrijk om te beseffen dat in het oefenen van toonladders, en vele andere dingen, kwaliteit boven kwantiteit gaat. Vaak denken mensen dat de hoeveelheid tijd je ergens in steekt automatisch verband houdt met de vooruitgang die je boekt, maar dat is zeker niet altijd waar. Het is een kunst om juist die hoeveelheid tijd in je toonladders te steken waardoor het studeren van toonladders niet voelt als een oneindig saaie klus. Het benaderen van toonladders vanuit verschillende aspecten van het pianospel is ook een belangrijke vorm van inspiratie en motivatie:
1. Focus op toon
Probeer tijdens je toonladder warm-up eens om zo'n mooi mogelijke toon uit je instrument te krijgen. Focus niet op snelheid of gebondenheid, focus nu juist eens op het contact tussen je vinger en de toets. Begin met je handen apart en speel 4 of 5 noten van je toonladder. Behandel de pianotoetsen alsof je je favoriete huisdier aan het aaien bent en voel het contact tussen de toets en je vingertop. Probeer verschillende manieren van aanslag uit maar ben altijd bewust van hoe het voelt in je hand, blijf altijd ontspannen en speel zeer langzaam.
2. Focus op het complete beeld
Toonladders oefen je natuurlijk met een doel. Toonladders zijn de bouwstenen van de westerse muziek en komen voor in de grote meerderheid van klassieke stukken, in welke vorm dan ook. Markeer de passages uit je stukken die gebaseerd zijn op toonladderfiguren en oefen deze naast je toonladders. Zo besef je veel beter met welk doel je de toonladder aan het oefenen bent en maak je sneller de link met relevante passages uit je stukken.
3. Focus op gemak
Zorg ervoor dat je goed zit en je jezelf op je gemakt voelt tijdens het oefenen van toonladders en pianospelen in het algemeen. Begin met het spelen van toonladders in tegengestelde beweging, dit is voor veel mensen makkelijker omdat je in beide handen dezelfde vingerzetting gebruikt (in de meeste gevallen), maar zeker niet minder nuttig. Beeld je tijdens het spelen in dat je lichaam een boomstam is en je handen en armen takken die wegwaaien.
4. Gebruik je creativiteit
In andere posts op deze blog ga ik verder in op creatieve benaderingen voor het studeren. Het is belangrijk om te beseffen dat toonladders de absolute neutrale basis zijn van de muziek, ze zijn daardoor op oneindig veel manieren te veranderen. Probeer bijvoorbeeld eens weg te gaan van het middengebied van het klavier en oefen je toonladder in elk register van de piano. Probeer verschillende ritmes, volumes, aanslagen en tempi in beide handen. Probeer je dingen in te beelden bij het spelen van de toonladder. Speel bijvoorbeeld eens een toonladder als een olifant, vlinder of slang. Of speel de toonladder in de stijl van Mozart, Brahms of Debussy.
Reacties
Een reactie posten